هسته شیطان و دانشمندانی که قربانی آن شدند - وبلاگ اشاره

به گزارش وبلاگ اشاره، تابستان سال 1945، هسته شیطان آماده شده بود تا در ژاپن. ژاپنی که تازه مورد حمله دو بمب هسته ای قرار گرفته بود، منفجر گردد.

پریسا عباسی: پسر کوچکدر هیروشیما و بعد از آن مرد چاق در ناکازاکی، این ها اولین و تنها بمب های هسته ای بودند که تا به حال در جنگ استفاده شده و جان بیش از 200 هزار نفر را گرفته بودند و اگر اوضاع کمی متفاوت تر می شد، سومین حمله مرگبار هم در راه بود. اما تاریخ برنامه های دیگری داشت.

پس از کشتار ناکازاکی که ثابت کرد بمباران هسته ای هیروشیما خاتمه کار نبوده، ژاپن بی درنگ در 15 اوت تسلیم شد و رادیوی ژاپن، سخنرانی ضبط شده امپراتور هیروهیتو را پخش کرد که محتوای آن تسلیم ژاپن و پذیرش درخواست متفقین بود.

این اولین بار بود که مردم ژاپن صدای یکی از امپراتورهای خود را می شنیدند، اما برای دانشمندان آزمایشگاه لوس آلاموس در نیومکزیکو -معروف به پروژه Y - این بیانیه از اهمیت بیشتری برخورداربود.

این بدان معنا بود که آنها دیگر به هسته سومین بمب اتمی که یک کره 6.2 کیلوگرمی متشکل از پلوتونیوم و گالیوم تصفیه شده بود، و مشغول کار روی آن بودند، نیازی نداشتند.

اگر جنگ همچنان مانند 5 سال گذشته ادامه پیدا می کرد، این هسته پلوتونیومی در دومین زیر مجموعه بمب اتمی مرد چاق نصب می شد و قرار بود بعد از چهار روز بر فراز یکی دیگر از شهرهای ژاپن رها گردد.

پس وسیله مرگبار ساخته شده در لوس آلاموس - که در این مرحله آن را با نام رمزی روفوس می شناختند - برای آزمایشات بیشتر درآزمایشگاه باقی ماند. در طی این آزمایشات، هسته به جای مانده، لقب هسته شیطان را از آن خود کرد.

هسته ای به راستی شیطانی

اولین حادثه کمتر از یک هفته بعد از تسلیم ژاپن و تنها دو روز بعد از لغو تاریخ بمباران به وسیله هسته شیطان رخ داد. گرچه ماموریت اصلی لغو شده بود؛ اما هسته شیطان که هنوز در لوس آلاموس بود، فرصت خود را برای کشتن از دست نداده بود.

دانشمندان لوس آلاموس، در کوشش برای میزان گیری آستانه بحرانی شدن پلوتونیوم بودند؛ نقطه ای که باعث وقوع یک واکنش زنجیره ای هسته ای شده و ممکن است منجر به پراکندگی تشعشعات مرگباری گردد؛ و البته این دانشمندان به خوبی از خطرات کاری که درحال انجام آن بودند آگاهی داشتند.

کاری که دانشمندان پروژه منهتن (آزمایشگاه لوس آلاموس بخشی از پروژه منهتن بود) انجام دادند این بود که بفهمند برای رسیدن به این نقطه بحرانی تا کجا می توانند پیش بروند.

آن ها حتی نام مستعار غیررسمی برای آزمایش های پرخطر خود داشتند ونام این آزمایش را قلقلک دادن دم اژدها گذاشته بودند، زیرا می دانستند که اگر بدشانسی بیاورند، و این حیوان وحشی بیدار گردد، به خاکستر تبدیل خواهند شد. و این دقیقاً همان اتفاقی بود که برای هری داگلیان، فیزیکدان لوس آلاموس رخ داد.

در شب 21 آگوست 1945، داگلیان بعد از شام به آزمایشگاه بازگشت تا بقول خودشان دم اژدها را قلقلک دهد. فقط یک نگهبان از ورود او به آزمایشگاه خبر داشت و این کار در اصل نقض کامل پروتکل های ایمنی بود.

داگلیان آجرهای کاربید تنگستن را به دور کره پلوتونیوم چیده بود تا دریابد که تا چه میزانی می تواند نوترون ها را بازتاب دهد و آن را به نقطه بحرانی نزدیکتر کند.

او دیوار آجری انعکاسی ایی در اطراف هسته درست نموده بود، و این تا زمانی ادامه داشت که تجهیزات نظارتی نوترونی او نشان داد که اگر آجر بیشتری قرار دهد پلوتونیوم در آستانه بحرانی شدن قرار می گیرد.

او سعی کرد تا یکی از آجرها را بردارد، اما به طور تصادفی آن را مستقیماً روی هسته انداخت که باعث بحرانی شدن آن و ایجاد درخششی از نور آبی و موجی از گرما شد. داگلیان بلافاصله دستش را دراز کرد تا آجر را بردارد که در حین برداشتن آجر متوجه گزگز شدن دستش شد. درهمان لحظه کوتاه، دوز کشنده ای از اشعه به او اصابت نموده بود. دستش سوخت و تاول زد و پایان پس از هفته ها تهوع و درد به کما رفت.

او 25 روز پس ازاین حادثه فوت کرد. نگهبان وظیفه آن شب نیز مبتلا به دوز کمی از اشعه شد که کشنده نبود. اما کار هسته شیطان هنوز تمام نشده بود.

علیرغم بازنگری رویه های ایمنی پس از مرگ داگلیان، تغییراتی ایجاد شد اما برای جلوگیری از وقوع حادثه های مشابه آن در سالهای بعد کافی نبود.

در 21 ماه مه 1946، فیزیکدانی به نام لوئیس اسلوتین، آزمایش بحرانی مشابهی را به نمایش گذاشت و یک گنبد بریلیوم را بر روی هسته قرار داد.

اسلوتین به واسطه پوشاندن هسته با گنبدی از جنس بریلیوم بجای آجرهای کاربید تنگستن یک بازتاب دهنده نوترون ایجاد کرد که می توانست هسته را با نوترون های محبوس شده بمباران کند و آن را به شرایط بحرانی نزدیک نماید. با این حال هنوز فضای خالی ای وجود داشت که امکان فرار کردن بعضی از نوترون ها را فراهم می کرد. او برای اینکه گنبد به طور کامل بسته نگردد ازیک پیچ گوشتی دو سو استفاده کرد تا به یاری آن دریچه گنبد را طوری نگه دارد که بسته نگردد.

این روش تا مدتی جواب داد ولی ناگهان از کار افتاد. پیچ گوشتی لیز خورد و گنبد پایین افتاد، و یک لحظه به طور کامل هسته شیطان در حباب بریلیومی نهاده شد که باعث شد نوترون های زیادی به سمت آن بازگردند.

رایمر شرایبر دانشمند دیگری که در اتاق بود ، با شنیدن صدای افتادن گنبد، گرما و جرقه آبی رنگی را که از بحرانی شدن هسته شیطان برای بار دوم در عرض یک سال ایجاد شده بود را مشاهده کرد.

شرایبر بعداً در گزارشی نوشت: با اینکه اتاق از نور خوبی برخوردار بود، اما جرقه آبی به وضوح در اتاق قابل مشاهده بود.

مدت کل فلش یا جرقه نمی توانست بیش از چند دهم ثانیه باشد. اسلوتین به سرعت گنبد را به جای خود بازگرداند.

اسلوتین با اینکه اشتباه مرگبار خود را سریع تصحیح نموده بود، اما نتوانست جان سالم بدر ببرد. او و هفت نفر دیگر در اتاق - از جمله یک عکاس و یک نگهبان - همگی در معرض تشعشعات نهاده شدند ولی اسلوتین تنها کسی بود که دوز مرگبار را دریافت نموده بود؛ چه بسا دوز بیشتری از داگلیان.

پس از آن او دچار تهوع و استفراغ شد، در ابتدا به نظر می رسید که او در بیمارستان بهبود می یابد، اما در عرض چند روز تشعشعات باعث کاهش وزن ، درد شکمی و آشفتگی ذهنی او شد.

در یک بیانیه مطبوعاتی که به وسیله لس آلاموس منتشر شد، شرایط او را آفتاب سوختگی سه بعدی توصیف کردند. او 9 روز پس از لیز خوردن پیچ گوشتی از دستش، فوت کرد. این دو واقعه مرگبار که تنها چند ماه از هم فاصله داشتند، باعث تغییرات عمده ای در لوس آلاموس شدند.

وضع پروتکل های تازه، شروع خاتمه دادن به آزمایش های بحرانی از نزدیک شد و دانشمندان مجبور شدند از ماشین های کنترل از راه دور و با چندصد متر فاصله، آزمایش هسته های رادیواکتیو را انجام دهند.

بعلاوه آنها دیگر از نامیدن هسته پلوتونیوم با نامروفوس خودداری کردند. از آن موقع به بعد این هسته فقط با نام هسته شیطان شناخته می شد.

پس از حادثه اسلوتین - و در نتیجه افزایش سطح تشعشعات هسته ای - برنامه هایی مانندعملیات تقاطع (نام یک سری از آزمایش های سلاح هسته ای) که در جزیره بیکینی اجرا شده بود متوقف شدند.

در عوض، پلوتونیوم را ذوب کردند و آن را به ذخایر هسته ای ایالات متحده عودت دادند تا در صورت لزوم در هسته های دیگر استفاده گردد. برای دومین و آخرین بار، هسته شیطان از انفجار باز ماند.

با اینکه مرگ دو دانشمند قابل مقایسه با اقدام وحشیانه ای که قرار بود در حمله اتمی سوم علیه ژاپن به وسیله هسته شیطان انجام گردد نیست، اما درک این موضوع که چرا دانشمندان برای آن نامی خرافی انتخاب کردند آسان شد. بعلاوه جزئیات عجیبی وجود دارد که بر وحشت داستان می افزایند.

مثلا اینکه داگلیان و اسلوتین فقط بوسیله هسته پلوتونیوم کشته نشدند. هر دو حادثه در روزهای سه شنبه، در بیست و یکمین روز ماه رخ داد و هر دو حتی در یک اتاق بیمارستان از جهان رفتند.

البته که این اتفاقات فقط تصادفی بودند. هسته شیطان در واقع اهریمنی نبود. اگر در اینجا یک حضور شیطانی وجود دارد، این هسته اصلی نیست، بلکه این واقعیت است که انسان ها در وهله اول برای ساختن این سلاح های کشتار جمعی عجله داشتند.

و وحشت واقعی - علاوه بر اثرات وحشتناک مسمومیت با تشعشعات - این بود که چگونه دانشمندان دراواسط قرن بیستم نتوانستند خود را از خطرات شدیدی که از آن اگاه بودند محافظت نمایند.

5858