عباس عبدی: نظام آموزشی در شرایط ناکارکردی مفرط واقع شده است - وبلاگ اشاره

به گزارش وبلاگ اشاره، عباس عبدی در اعتماد نوشت: این یادداشت را باید هفته پیش به عنوان روز معلم یا دانش آموز می نوشتم که تاخیر شد. شاید از نظر مردم مهم ترین مساله ای که با آن دست به گریبان هستند، تورم، عایدی پایین و بیکاری و مسکن و غذا است. به طور قطع از نظر سلسله مراتب احتیاج های بشر، این اولویت ها درست است، ولی اگر قدری به آینده نگاه کنیم، می بینیم که مسائل مهم تری هم داریم. از نظر بنده نظام آموزشی به ویژه آموزش ابتدایی و متوسطه در شرایط ناکارکردی مفرط قرار گرفته است و متاسفانه هیچ نوع سیاستگذاری مفید آموزشی نیز در جهت اصلاح این نظام فشل آموزشی نیز وجود ندارد.

بخش مهمی از مسائل اجتماعی به ویژه در حوزه آسیب های اجتماعی نیز محصول همین ضعف است که گروهی از دانش آموزان را کاملا بیگانه با هنجار ها و ارزش های مثبت و اخلاقی بار آورده است. اگر هم دانش آموزانی هستند که ویژگی های مثبت دارند، به طور تعیین تحت تاثیر خانواده هستند، به عبارت دقیق تر نظام آموزش عمومی ایران قادر نیست به عنوان یک نهاد مستقل، نقش مثبتی را در تربیت بچه ها این کشور برای آینده ایفا نماید، همه بار تربیتی آنان همچنان بر دوش خانواده است. خانواده ای که خود درگیر مسائل فزاینده ای شده و کمر آن زیر بار تامین احتیاج های اولیه خمیده شده است.

مهم تر اینکه فقر خانواده موجب شده که از اقتدار آن بر بچه ها کاسته گردد و در آینده احتمال ضد اجتماعی تر شدن نوجوانان و جوانان بیشتر خواهد شد، چرا که هیچ ساختار کنترلی بر آن ها وجود ندارد، جز پلیس و قاضی که این ها نیز کارایی لازم را ندارند، چون بدون نهاد های نظارتی ایجابی مثل خانواده، آموزش و پرورش، رسانه و دین، آن ها ناکارآمد هستند و هر چهار نهاد مذکور در ایران دچار ناکارآمدی مفرط شده اند و حتی در مواردی می توان گفت که ضد کارکردی هم هستند. تصور رسمی از مدرسه همان مکتب خانه های قدیم است با این تفاوت که مکتب خانه ها کارکرد تربیتی هم داشتند، ولی مدرسه امروز فاقد این کارکرد است...،

زیرا نقش آموزگار را در آموزش کم؛ و آنان را تبدیل به ابزاری برای انتقال مطالب کتاب های درسی نموده است که نه خودشان اعتقاد جدی به آن دارند و نه دانش آموزان با آن همنوایی دارند و نه حتی خانواده ها آن را قبول دارند. نظام آموزشی بیش از پیش دولتی و از بالا شده است و در عین حال سیاست گذاران این نظام نیز بسیار ضعیف و ناتوان تر از گذشته شده اند و در نهایت شکاف عمیقی میان آموزش رسمی با احتیاج های واقعی دانش آموزان به وجود آمده که احتیاج های خود را به وسیله سایر شیوه ها، چون خانواده، رسانه های غیر رسمی و دوستان و آشنایان تامین می نمایند.

مشکل واقعی نظام آموزشی در غیبت مردم، نخبگان و معلمان در شکل گیری آموزش اعم از موضوعات آموزشی و شیوه و نیز محتوای آموزش است. در هر سه زمینه شکاف عمیقی میان یک نظام آموزشی مطلوب با آموزش رسمی موجود دیده می گردد. شیوه موجود مبتنی بر حفظیات، محتوای آن ها بعضا نادرست و سوگیرانه و موضوعات نیز به شدت بی ربط یا کم ربط با احتیاج های روزمره و اولویت های جامعه است؛ و با توجه به شرایط خطیر معیشت آموزگاران و بودجه کم آموزش و پرورش، تصور می رود که در ادامه وضع آموزش بدتر هم خواهد شد. مشکل اصلی طبقاتی شدن آموزش نیست، مشکل فراتر از آن است.

مشکل ضد کارکردی شدن نهاد آموزش رسمی و انتقال وظایف آن به خانواده و رسانه است و، چون خانواده دچار مسائل ویژه خود است و رسانه رسمی نیز در قعر موقعیت تاریخی خود قرار گرفته است، وظیفه اجتماعی کردن نوجوانان و جوانان این کشور در عمل روی زمین مانده و تربیت آنان باری به هر جهت خواهد بود و این خطری است که آینده ایران را حتی بیش از کمبود آب تهدید می نماید، چون نسلی که چنین رشد نمایند، دیگر نمی توان آن ها را به نقطه صفر آموزش برگرداند. نوجوانان تا سنین 12 تا 15 سالگی هر چه تربیت شوند، شده اند، دیگر به این راحتی نمی توانند تغییر بنیادی نمایند.

نظام مالی ایران نیز در حداقل ها کار می نماید، هر چند به عللی که جداگانه باید بحث گردد در آینده نزدیک دچار نوعی عقب افتادگی می گردد که آن را زمین گیر می نماید، ولی، چون بخش مهمی از اقتصاد در دستان مردم است، به هر حال حداقل هایی را دارد، و، چون مسائل آن موضوعیت عاجل دارند، لذا فشار برای اصلاح آن ها بالاست. ولی نظام آموزشی چنین نیست، هم اینکه مردم و نخبگان به کلی از آن دور هستند و هم اینکه مسائل آن به فوریت تبدیل به مساله نمی گردد. در هر حال امید می رود که کارشناسان این حوزه، به ویژه آموزگاران بیش از گذشته نسبت به طرح مسائل این حوزه اقدام نمایند، چون فعلا مساله منحصر شده به دستمزد و حقوق آموزگاران که البته مهم است، ولی این بخش آشکار کوه یخ مسائل این نظام است و با وجود نیرو های به شدت ناکارآمد برای اداره این وزارتخانه، آینده بیش از آنکه به نظر می رسد خطیر خواهد بود.